هیأت وزیران در جلسه مورخ 4/9/1383 بنا به پیشنهاد شماره 10077/1 مورخ 25/4/1383 وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و به استناد مادّه (14) قانون تأسیس و نحوه ی اداره ی کتابخانه های عمومی کشور (مصوب 1382) آیین نامه اجرایی قانون یاد شده را به شرح زیر تصویب نمود:
مادّه 1)
عبارات زیر در این آیین نامه در معانی مشروح مربوطه به کار می روند:
الف– قانون: قانون تأسیس و نحوه ی اداره ی کتابخانه های عمومی _ مصوب1382.
ب– هیأت امنا: هیأت امنای کتابخانه های عمومی کشور.
ج– انجمن استان: انجمن کتابخانه های عمومی استان.
د- انجمن شهرستان: انجمن کتابخانه های عمومی شهرستان.
ﻫ- انجمن شهر: انجمن کتابخانه های عمومی شهر.
مادّه 2)
کتابخانه های عمومی، نهادی فرهنگی است که با مجموعه ای منظّم از منابع مکتوب و مضبوط در اشکال مختلف به منظور برآورده ساختن نیازهای اطّلاعاتی، علمی، پژوهشی، آموزشی، تفریحی و غنی سازی اوقات فراغت عموم افراد جامعه قطع نظر از سن، نژاد، جنسیّت، مذهب، ملّیّت، زبان یا موقعیّت اجتماعی آنها، به ارایه ی خدمات کتابداری و اطّلاع رسانی می پردازد.
مادّه ٣)
کتابخانه های عمومی به عنوان یک نهاد عمومی غیردولتی دارای ارکان زیر است:
الف– هیأت امنا.
ب– انجمن ها.
ج– دبیرخانه ها.
مادّه ٤)
جلسات عادی هیأت امنا هر سه ماه یک بار با دعوت رسمی دبیرکل هیأت امنا تشکیل می شود.
تبصره ١- جلسات فوق العاده بنا به ضرورت و تشخیص رییس هیأت امنا یا به پیشنهاد دبیرکل یا سه نفر از اعضای هیأت امنا و تأیید رییس هیأت امنا و با دعوت دبیرکل برگزار می شود.
تبصره ٢- دعوتنامه باید با دستور جلسه مشخّص و حداقل ده روز قبل از تاریخ برگزاری جلسه، برای اعضای هیأت امنا ارسال شود مگر آنکه دستور و وقت جلسه بعدی در همان جلسه توسط اعضای حاضر تعیین شود یا فوریت آن را رییس هیأت امنا تشخیص و اعلام نماید .
تبصره ۳- جلسات هیأت امنا با حضور حداقل هفت نفر اعضا رسمیت می یابد و تصمیمات آن با پنج رأی موافق معتبر است. خلاصه و اهم مذاکرات و مصوبات جلسه، ثبت و صورتجلسات تهیّه شده در دبیرخانه نگهداری می شود.
تبصره ٤- چنانچه هر یک از اعضای موضوع بندهای «د» و «و» مادّه (٢) قانون، در سه جلسه متوالی هیأت امنا بدون عذر موجه غیبت نماید، عضویّت او سلب و جایگزین وی به ترتیب مقرّر در قانون انتخاب خواهد شد. تشخیص عذر موجه با هیأت امنا است.
مادّه 5)
هیأت امنا مجاز است در تدوین دستورالعمل های مورد نیاز در زمینه های اداری و مالی موضوع بند «د» مادّه (۳) قانون، چگونگی واگذاری حق بهره برداری از فضا و مکان کتابخانه ها و چگونگی اخذ وام یا استفاده از تسهیلات بانکی را با رعایت قوانین و مقرّرات مربوط مشخّص نماید.
مادّه ٦)
هیأت امنا می تواند نسبت به تقدیر مادی و معنوی اشخاص حقیقی یا حقوقی که در زمینه تأمین، ساخت، تجهیز، توسعه، اداره کتابخانه های عمومی و ارایه خدمات کتابداری و اطّلاع رسانی خدمات برجسته ای ارایه نموده اند، به ویژه شوراهای اسلامی شهر و شهردارانی که در حسن اجرای مواد (6) و (12) قانون و مادّه (17) این آیین نامه، مساعدت خاص نموده اند، اقدام نماید.
مادّه ٧)
دبیرکل هیأت امنا مسئولیّت اداره کلیّهی امور دبیرخانه هیأت امنا و اجرای وظایف مندرج در قانون و این آیین نامه و مصوّبات هیأت امنا و نمایندگی دبیرخانه هیأت امنا، دبیرخانه انجمن ها و کتابخانه ها در مقابل اشخاص حقیقی و حقوقی، دولتی و غیردولتی، داخلی و بین المللی، مراجع قضایی و حل اختلاف (اختصاصی یا عمومی)، حق طرح هر گونه دعوا یا دفاع یا تعقیب دعاوی مربوط با حق استفاده از وکلای دادگستری یا کارشناسان حقوقی شاغل در دبیرخانه یا کتابخانه ها را با حق توکیل به غیر دارد.
تبصره- دبیرکل می تواند برخی از اختیارات خود را به مسئولیّت خود و با رعایت قوانین و مقرّرات مربوط به هریک از کارکنان تفویض نماید.
مادّه ٨)
در شهرستان هایی که فاقد اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی هستند، نماینده مدیر کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان به عنوان عضو و دبیر انجمن شهرستان منصوب می شود.
مادّه 9)
انجمن استان دارای وظایف و اختیارات زیر است که با هماهنگی دبیرخانه هیأت امنا نسبت به تحقّق کامل آنها اقدام خواهد کرد:
الف- پیگیری و انجام مصوّبات هیأت امنا و ارایه گزارش های لازم در وقت مقرّر به دبیرخانه هیأت امنا.
ب- تشکیل دبیرخانه انجمن استان طبق ضوابط مربوط، نظارت بر حسن اداره آن و همکاری با واحدهای استانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و سایر دستگاه های اجرایی مرتبط و دبیرخانه هیأت امنا.
ج– نظارت کامل برحسن اجرای قانون، این آیین نامه و مصوبات هیأت امنا در حوزه استان.
د– برگزاری منظّم جلسات _ حداقل هردوماه یک بار_ درسطح انجمن استان و نیز برگزاری جلسات هماهنگی با انجمن های شهرستان های استان جهت تأمین نیازهای انجمن ها و دبیرخانه های مربوط و حل و فصل مسائل و مشکلات آنها و ارسال گزارش به دبیرخانه هیأت امنا.
ﻫ– دریافت و بررسی گزارش عملکرد و صورت های مالی و تراز سالانه و برنامه و بودجه پیشنهادی انجمن های شهرستان های تحت پوشش حداکثر تا پایان فروردین ماه هر سال و ارایه ی جمع بندی حاصل به انضمام گزارش عملکرد خود به دبیرخانه هیأت امنا حداکثر تا پایان خرداد ماه هر سال.
و- بررسی برنامه و بودجه پیشنهادی انجمن هر شهرستان با حضور اعضای آن انجمن و ارایه ی نتایج حاصل به دبیرخانه ی هیأت امنا برای تصویب توسط هیأت امنا. در صورت عدم حصول توافق، در مواردی که اختلاف نظر وجود دارد، انجمن استان باید ضمن امانت داری کامل نسبت به نظر انجمن شهرستان، نظر مستند و مستدل خود را همراه پیشنهادات اصلاحی، مکتوب نموده و به هیأت امنا ارایه نماید.
ز- به منظور رفع پاره ای محرومیّت ها و توزیع عادلانه منــابع، انجمــن استـان می تواند بخشی از درآمد مازاد بر برنامه و بودجه سالانه انجمن شهرستان، شهر، بخش و روستا (در صورت تشکیل) را با رضایت آنها و در صورت انطباق با نظر هدیه دهنده، کمک کننده، وقف نامه و متولّی وقف (در مواردی که درآمد ناشی از موقوفات باشد) در سایر نقاط استان منحصراً صرف هزینه های ساخت، تکمیل، توسعه ی و تجهیز کتابخانه ها نماید.
ح– اسناد و اوراق بهادار و تعهّدآور در حدود اختیارات و وظایف محوّل شده با امضای ثابت رییس دبیرخانه انجمن استان به عنوان خزانه دار و امضای دبیر انجمن یا یکی از اعضای انجمن به انتخاب انجمن و مهر انجمن ذی ربط معتبر است.
ط- انجام سایر امور ارجاعی توسط دبیرخانه هیأت امنا با رعایت قوانین و مقرّرات مربوط.
مادّه 10)
سال مالی انجمن ها از اوّل فروردین هر سال شروع و در آخر اسفند همان سال پایان می یابد.
مادّه 11)
به منظور تحقّق کامل مفاد (12) قانون و تبصره آن، انجمن ها مکلّف هستند بر اساس بررسی دقیق کارشناسی، اراضی، ابنیه و فضاهای مناسب برای کتابخانه های عمومی را شناسایی و طرح های پیشنهادی را پس از تصویب انجمن استان برابر ضوابط و استانداردهای مصوّب هیأت امنا به مراجع مندرج در مادّه و تبصره یاد شده ابلاغ نمایند.
مادّه 12)
جلسات انجمن ها حداقل دو ماه یک بار تشکیل می شود و با حضور حداقل شش نفر از اعضا رسمیت می یابد و تصمیمات متخذه را با رأی موافق نصف به علاوه یک اعضای حاضر در جلسه دارای اعتبار و لازم الاجرا است.
مادّه 13)
رییس دبیرخانه انجمن در صورتی که عضو انجمن نباشد، بدون داشتن حق رأی در جلسات انجمن شرکت می کند.
مادّه 14)
انجمن شهر در برابر انجمن شهرستان و انجمن شهرستان در برابر انجمن استان در محدوده ی اختیارات قانونی، مسئولیّت دارند و باید پاسخگوی عملکرد حوزه ی فعّالیّت خود باشند.
مادّه 15)
کلیّهی امور اجرایی و اداری کتابخانه های عمومی و انجمن ها در استان بر اساس دستورالعمل های مصوّب هیأت امنا و از طریق رییس دبیرخانه ی انجمن استان که به وسیله دبیرکل منصوب می شود، انجام خواهد شد.
مادّه 16)
اعتباراتی که برای تأمین منابع مالی کتابخانه های عمومی، همه ساله در بودجه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به عنوان کمک منظور می شود، طبق مقرّرات و ضوابط خاص کتابخانه های عمومی جهت ساخت، تکمیل و تجهیز، سازماندهی، توسعه منابع انسانی، مدیریّت کتابخانه ها، هزینه های اداری حوزه ی ستادی و دبیرخانه ی انجمن ها به مصرف می رسد.
مادّه 17)
در اجرای مادّه (6) قانون، شهرداری ها مکلفند حداکثر تا پایان وقت اداری روز پانزدهم هر ماه، نیم درصد (5/0) از کل درآمد ماه قبل خود را به صورت علی الحساب به حسابی که انجمن کتابخانه های عمومی شهر مربوط معرفی کرده است، واریز نمایند و نسخه ای از رسید بانکی به همراه نسخه ای از آمار درآمدهای وصولی تهیّه شده بر اساس صورت جامع درآمد و هزینه ی شهرداری که در مقاطع شش ماهه به تأیید شوای اسلامی شهر می رسد، به انجمن شهر تحویل دهند. تسویه حساب قطعی سالانه حداکثر ظرف یک ماه از تاریخ تصویب نهایی صورت جامع درآمدها توسط شورای اسلامی شهر، به عمل خواهد آمد.
تبصره- شهردار در حوزه مسئولیّت خود نسبت به اجرای این مادّه و تأدیه کامل سهم کتابخانه ها مسئول است.
مادّه 18)
به منظور تحقّق عدالت اجتماعی در قلمرو فعّالیّت کتابخانه های عمومی و عرضه ی عادلانه محصولات و خدمات فرهنگی، هیأت امنا منابع مالی در اختیار را با اولویّت نقاط محروم در برنامه ها و بودجه مصوّب هزینه می کند.
مادّه 19)
کلیّه ی اموال منقول متعلّق به وزارتخانه ها و مؤسّسات دولتی که در اختیار کتابخانه های عمومی قرار دارند به نهاد کتابخانه های عمومی واگذار می شوند.
مادّه 20)
حق استفاده از اموال غیرمنقول متعلّق به وزارتخانه ها و مؤسّسات دولتی که تا زمان تصویب این آیین نامه در اختیار کتابخانه های عمومی قرار گرفته است یا حسب نیاز کتابخانه ها به درخواست هیأت امنا و با موافقت بالاترین مقام اجرایی دستگاه ذیربط قرار خواهد گرفت، تا زمان رفع نیاز و اعلام آن توسط هیأت امنا، به نهاد کتابخانه های عمومی واگذار می شود و مالکیّت دولت بر این گونه اموال به قوت خود باقی است.
تبصره- پروژه های نیمه تمام کتابخانه های عمومی پس از تکمیل برای بهره برداری در اختیار نهاد کتابخانه های عمومی قرار خواهند گرفت.
معاون اوّل رییس جمهور – محمدرضا عارف
