نکته: این ویراست پس از اعمال نظرات کارشناسان و تایید مدیران ابلاغ خواهد شد بنابرین فعلا قابل استناد و اجرا نیست.
کتابخانه های عمومی با مجموعه ای کامل از منابع مکتوب، وظیفه ی فراهم آوردن امکانات و شرایط لازم را برای ارتقای سطح آگاهی تمام اقشار جامعه در زمینه های مختلف برعهده دارند. با توجّه به گستردگی و پراکندگی کتابخانه های عمومی کشور، تعیین سطح یا درجه بندی کتابخانه های عمومی از اهمیّت شایانی برخوردار است. بدین منظور ضوابط و معیارهای درجه بندی کتابخانه های عمومی به شرح ذیل تدوین و برای اجرا ابلاغ می شود.
مادّه 1) تعریف
درجه بندی: گروه بندی کتابخانه های عمومی به منظور یکپارچگی خدمات رسانی.
مادّه 2) اهداف
ارائه ی خط مشی مناسب و قابل اجرا برای یکسان سازی درجه ی کتابخانه های عمومی بر اساس سطوح درجه بندی؛
ایجاد زمینه ی مناسب برای برنامه ریزی در مورد فضاهای کتابخانه ای؛
تعیین ضوابط تخصیص منابع متناسب با درجه ی کتابخانه؛
ارزیابی مستمر کتابخانه های عمومی بر اساس ضوابط درجه بندی؛
تعیین ضوابط تجهیز کتابخانه های عمومی متناسب با سطح درجه بندی کتابخانه؛
ارائه ی ضوابطی برای پیش بینی نیروی انسانی مورد نیاز متناسب با سطح درجه بندی هر کتابخانه؛
برنامه ریزی برای تخصیص بودجه ی لازم برای هر کتابخانه متناسب با درجه ی هر کتابخانه.
مادّه 3) عوامل مهم و مؤثّر در درجه بندی کتابخانه های عمومی
فضای کتابخانه (متراژ زیربنا)؛
تعداد عضو فعّال؛
خدمات (ویژه).
مادّه 4) کتابخانه های عمومی تحت پوشش نهاد با توجّه به ملاک های مادّه 3، به 6 سطح زیر دسته بندی می شوند:
4-1. کتابخانه ی مرکزی استان؛
4-2. کتابخانه ی مرکزی شهرستان؛
4-3. کتابخانه ی استاندارد؛
4-4. کتابخانه های شهری؛
4-5. کتابخانه های روستایی؛
4-6. کتابخانه های سیّار.
ماده 5) سایر درجات برای ارسال منابع
در برخی استان ها به دلیل عدم وجود کتابخانه مرکزی شهرستان و مرکزی استان، «برای ارسال منابع»، تعاریف دیگری مورد توجّه قرار گرفته است. این تعاریف عبارتند از:
4-7. اصلی استان: در استان های دارای کتابخانه با درجه ی «مرکزی استان»، همان کتابخانه، کتابخانه اصلی استان است. در سایر استان ها بزرگترین و پرمخاطب ترین کتابخانه ی موجود در شهرستان مرکز استان، کتابخانه اصلی استان تلقی می شود.
4-8. اصلی شهرستان: در شهرستان های دارای کتابخانه با درجه ی «مرکزی شهرستان» همان کتابخانه منظور است و در سایر شهرستان های فاقد کتابخانه مرکزی شهرستان، منظور بزرگترین و پرمخاطب ترین کتابخانه ی موجود در شهر مرکز شهرستان است. در حال حاضر حدود 500 کتابخانه اصلی شهرستان وجود دارد. در شهرستان های بزرگ مثل تهران، اصفهان، شیراز، با توجّه به جمعیّت قابل توجّه و شرایط مطلوب کتابخانه ها، بیش از یک کتابخانه اصلی شهرستان برای ارسال منابع لحاظ شده است.
4-9. اصلی شهر: منظور بزرگترین و پرمخاطب ترین کتابخانه نهادی در هر شهر است. در حال حاضر کتابخانه های اصلی شهر حدود 500 باب است.
تبصره 1. در تقسیم بندی مندرج برای توزیع منابع، در شهری که اصلی استان معرّفی شده است دیگر اصلی شهرستان لحاظ نشده است و در شهری که اصلی شهرستان معرّفی شده است، اصلی شهر لحاظ نشده است.
تبصره 2. انتخاب و معرّفی کتابخانه اصلی شهر، شهرستان و استان با نظر استان صورت می گیرد.
مادّه 6) درجه بندی کتابخانه های عمومی شهری
6-1. درجه ی اوّلیّه «کتابخانه های شهری» متناسب با متراژ (زیربنای مفید) کتابخانه بر اساس جدول شماره (1) این دستورالعمل مشخّص می شود.
6-2. درجه ی ثانویه کتابخانه های شهری با دخیل شدن تعداد عضو فعّال مشخّص می شود. چنانچه تعداد اعضای هر یک از کتابخانه های عمومی شهری به میزان تعیین شده در جدول شماره (2) برسد یک درجه به درجه ی قبلی (موضوع جدول شماره 1) آن افزوده می شود.
جدول شماره 1. نحوه ی اختصاص درجه ی اوّلیّه بر حسب متراژ (زیربنا) کتابخانه
|
درجه |
متراژ |
|
یک (1) |
___ |
|
دو (2) |
___ |
|
سه (3) |
1400 تا 2000 متر |
|
چهار (4) |
1000 تا 1399 متر |
|
پنج (5) |
700 تا 999 متر |
|
شش (6) |
450 تا 699 متر |
|
هفت (7) |
250 تا 449 متر |
|
هشت (8) |
150 تا 249 متر |
|
نه (9) |
کمتر از 150 متر |
جدول شماره 2. ارتقای درجه ی اوّلیّه بر حسب تعداد عضو فعّال
|
درجه اوّلیّه |
درجه جدید |
تعداد اعضا |
|
سه (3) |
دو (2) |
4000 به بالا |
|
چهار (4) |
سه (3) |
3000-3999 |
|
پنج (5) |
چهار (4) |
2000-2999 |
|
شش (6) |
پنج (5) |
1200-1999 |
|
هفت (7) |
شش (6) |
800-1199 |
|
هشت (8) |
هفت (7) |
500-799 |
|
نه (9) |
هشت (8) |
300-499 |
6-3. ارتقای درجه ی ثانویه ی کتابخانه های شهری نیز بر مبنای تعداد عضو فعّال کتابخانه مشخّص می شود، لذا چنانچه تعداد اعضای هر یک از کتابخانه های عمومی شهری به میزان تعیین شده در جدول شماره (3) برسد، دو درجه به درجه اوّلیّه آن افزوده می شود.
جدول 3. ارتقای درجه برحسب تعداد عضو فعّال کتابخانه ها
|
درجه اوّلیّه |
درجه جدید |
تعداد اعضا |
|
سه (3) |
یک (1) |
8000 به بالا |
|
چهار (4) |
دو (2) |
5000-7999 |
|
پنج (5) |
سه (3) |
4000-4999 |
|
شش (6) |
چهار (4) |
3000-3999 |
|
هفت (7) |
پنج (5) |
2000-2999 |
|
هشت (8) |
شش (6) |
1200-1999 |
|
نه (9) |
هفت (7) |
800-1199 |
6-4. کلیّهی کتابخانه هایی که تعداد اعضای فعّال آنها پس از سه ماه از درجه بندی اوّلیّه آنها کمتر از 300 (سیصد) عضو باشد، تا کسب شرایط عضویّت مناسب به درجه 9 تنزّل می یابند.
مادّه 7) این دستورالعمل در 7 مادّه تدوین و تنظیم شد و از تاریخ 1/2/1388 برای کلیّهی کتابخانه های عمومی شهری لازم الاجرا است.
من این پیام را خواندم و می توانم این
نبا را به دیگران تنگدلی پیشنهاد کنم