این مطلب در زمان انتشار کتاب ویرایش و به امضا دبیر کل خواهد رسید.
وفق مادّه 3 قانون تأسیس و نحوه ی اداره کتابخانه های عمومی کشور، بررسی و تصویب بخشنامه ها و دستورالعمل های مورد نیاز اداره کتابخانه های عمومی یکی از اصلی ترین رسالت های نهاد کتابخانه های عمومی کشور است. در این راستا، نهاد کتابخانه های عمومی کشور، با توجّه به مأموریت خود، مجموعه ی حاضر را با عنوان « مجموعه دستورالعمل های نحوه ی اداره ی کتابخانه های عمومی»، با تأكید بر جنبه های علمی و عملیّاتی اداره کتابخانه، به عنوان دستنامه ای برای كتابداران کتابخانه های عمومی تحت پوشش خود تهیّه کرده است.
هدف از وضع قوانين و مقرّرات، رسیدن به اجماع در مورد انواع روش هاي عملکرد، اتّخاذ بهترین رویکرد و در نهایت انسجام در چگونگی انجام امور است. قوانین در قالب خط مشي، آیين نامه، یا دستورالعمل ابزارهایی هستند که سیاست ها، روش انجام امور، مسئولیّت ها، و سطوح ارائه ی خدمات را در کتابخانه های عمومی تبیین می کنند.
در حقیقت تعریف قانون و قاعده، نهایتاً به ترسیم الگو برای انجام امور منتج می شود. وجود الگو (یا به تعبیر دیگر قانون و قاعده برای انجام امور) موجب انسجام و پيشرفت امور مي شود و باعث می شود دستيابي به اهداف و رسالت هاي كتابخانه های عمومی، بر اساس برنامه مشخّص صورت گيرد. همچنین از وقوع كارها و فعّالیّت هاي تكراري و ناهماهنگ جلوگيري مي کند و مانع از اعمال نظرات شخصي و سليقه اي افراد در انجام امور مي شود. الگو، چارچوبي براي تصميم گيري و برنامه ريزي مشخّص مي كند و تصميمات ناشي از قضاوت شخصي يا صلاحديد افراد را -كه متأثّر از ذهنيّات آنهاست- كاهش مي دهد.
اداره ی کتابخانه های عمومی، تحت تأثیر شرایط تاریخی، جغرافیایی، اجتماعی، ظهور فنّاوری ها، و روش های نوین تغییر می کند. بنابراین وضع مقرّرات یکسان برای بیش از سه هزار کتابخانه عمومی در سراسر کشور، به گونه ای که این تفاوت ها در نظر گرفته شود، بسیار مشکل است، امّا در نتیجه آن، هم سویی و هم افزایی سرمایه های موجود در کتابخانه های عمومی، توان مضاعفی را برای ارائه خدمات به عموم ایجاد می کند.
در اثر حاضر، با توجه به تفاوت فنّاوری های موجود در کتابخانه های عمومی، ضمن حفظ و تعریف رویکردهای سنّتی اداره ی کتابخانه های عمومی، به رویکردهای نوین نیز پرداخته شده است، و بنابر ضرورت به این نکته نیز اشاره شده که گذار از رویکردهای سنتی، مستلزم استفاده از چه سازوکارهایی در کتابخانه های عمومی است.
مجموعه مدیریّتی نهاد دریافته است با وجود کثرت کتابخانه های عمومی و تنوّع شرایط آنها، ایجاد وحدت و انسجام رویه ها، رویکردها، و فرآیندها در سایه تدوین ضوابطی صورت می گیرد که حرکت کتابخانه ها در مسیر پیشرفت و تعالی را به دنبال دارد.
اثر حاضر به منظور نیل به هدف عالی تر از آنچه از حیث محتوایی در آن وجود دارد تدوین شده است. تولید قدرت ناشی از حرکت اجتماعی و هماهنگ کتابخانه های عمومی در عرصه همکاری های بین کتابخانه ای، برای خدمت بیشتر به مردم، یکی از عالی ترین اهداف مجموعه حاضر است و این مهم تنها در سایه وجود قوانینی شکل می گیرد که انسجام و پیشرفت فرآیندهای اداره کتابخانه های عمومی را همزمان دنبال کند.
مفاد کلیّهی دستورالعمل های ویراست سوّم، در نتیجه بررسی و مطالعه شرایط کتابخانه های عمومی و نتایج اجرایی تدوین شده است، این ویرایش پس از درخواست واحدهای ستادی نهاد، ادارات کل استانی، کارشناسان امور کتابخانه ها و کتابداران با تایید اداره کل امور کتابخانه ها تغییراتی کرده است. اهمّ این تغییرات بدین شرح است:
الف- ارائه دستورالعمل های جدید شامل:
- دستورالعمل جذب نیروی انسانی در کتابخانه های روستایی در قالب قرارداد ساعتی،
- دستورالعمل نحوه ی تأمین نیروی خدمات پشتیبانی،
- دستورالعمل اجرایی شیوه نامه تأسیس کتابخانه های مستقل و مشارکتی،
- شیوه نامه تأسیس کتابخانه های عمومی مشارکتی و مستقل و نحوه نظارت بر ارائه خدمات آنها،
- دستورالعمل اداره کتابخانه های سیّار،
- دستورالعمل اداره کتابخانه های روستایی،
- شیوه نامه بازدید از کتابخانه های عمومی،
- دستورالعمل زمان فعّالیّت کتابخانه های عمومی،
- دستورالعمل وجین منابع اطّلاعاتی،
- دستورالعمل رف خوانی،
- دستورالعمل کارورزی،
- دستورالعمل اهدای منابع اطّلاعاتی،
- دستورالعمل مبادله منابع اطّلاعاتی،
- دستورالعمل انتخاب، تهيّه و توليد منابع اطّلاعاتی برای کتابخانه های عمومی،
- دستورالعمل نقد کتاب، و
- مجموعه بخشنامه های اداره کل فرهنگی.
لازم به ذکر است دستورالعمل رف خوانی، وجین، اهدا و مبادله به تفکیک در قالب چهار دستورالعمل مجزا تعریف شده است. این دستورالعمل ها در ویراست دوم در قالب دو دستورالعمل تعریف شده بود.
ب- ایجاد تغییرات عمده در برخی دستورالعمل ها شامل:
1- دستورالعمل آماده سازی منابع اطّلاعاتی، و
2- دستورالعمل عضویّت در کتابخانه های عمومی
در دستورالعمل های مربوط به نابینایان و نسخ خطّی نیز بخش های جدیدی افزوده شده است.
امید است به لطف خداوند متعال این اثر بتواند به عنوان منبعی در ساماندهی و اداره ی مطلوب کتابخانه های عمومی مفید واقع شود و با اجرای آن، شاهد وحدت رویّه در امور جاری، نظم سازمانی و افزایش سطح خدمات کتابخانه های عمومی باشیم.
لازم می دانم از تلاش های مجدانه...، در تهیّه ویراست سوم سپاسگزاری کنم. تلاش های فراوانی به عمل آمده است تا این مجموعه، عاری از لغزش و خطا باشد، لكن این امر جز با عنایت و نكته سنجی صاحب نظران و كتابداران محترم نمی تواند محقق شود. ارائه نظرات و پیشنهادات شما در خصوص مفاد این مجموعه می تواند در تكمیل و نگارش ویراست آتی یاری کند. بمنه و كرمه
با سلام و ادب و احترام و تشکر
بسیار مناسب، جامع و کامل است